Zoals in de vorige blog beloofd zal ik in deze en volgende blogs uitleggen hoe je thematisch werken in je klas of op je school vorm kunt geven. Of beter gezegd: ik vertel hoe ik het zelf vorm heb gegeven. Ik gebruik hiervoor geen kant en klare programma’s van uitgevers. Naast vakken op het gebied van wereldoriëntatie laat ik ook taal, woordenschat, muziek & creatief, Engels, spelling en rekenen zoveel mogelijk aansluiten bij het thema dat centraal staat. Het gaat erom dat het totale aanbod een samenhangend geheel vormt voor de leerling. Als het lukt verweef ik ook graag aspecten van Verhalend Ontwerp* in het aanbod. Het mooie hiervan vind ik dat je samen met de leerlingen als het ware een leerverhaal schept. In zo’n verhaal zit spanning, uitdaging en loopt fantasie en werkelijkheid soms zo heerlijk door elkaar.

Beginnen….

Toen ik begon met thematisch werken in de klas was ik al goed op de hoogte van het curriculum binnen en (net) buiten de jaargroepen waarvoor ik aan de slag wilde gaan. De diverse themapagina’s op de Kieskast  die ik in de afgelopen jaren maakte, hebben allemaal één of meer kerndoelen centraal staan vanuit dit curriculum PO. Het vinden van deze kerndoelen en het curriculum van het PO deed ik met behulp van diverse bronnen zoals het kerndoelenboekje van SLO, de website van Tule/SLO, de downloads van de CEDgroep, de POraadpublicaties en Leraar24. Door meerdere bronnen te raadplegen ontdekte ik dat er best wat “ruimte” zit; bijvoorbeeld in voor welk leerjaar doelen passend zijn of in hoeverre doelen verplicht zijn. Verplicht staat in dit verband vetgedrukt, want ik merk dat dit een belangrijke reden voor leerkrachten is om het puzzelbord niet leeg te vegen. Ze zijn bang niet toe te komen aan de verplichte doelen. Als jij wilt gaan starten met thematisch werken is het belangrijkste advies uit deze blog om ervoor te zorgen dat je goed op de hoogte bent van het curriculum van het PO. Vertrouw me: het zal je zoveel meer grip en raamwerk geven voor je nieuw te leggen puzzel van het thematisch werken!

Een goed thema kiezenaardappeleters

Het kiezen van een goed thema is essentieel. Een goed thema moet genoeg diepgang hebben en moet een “breed oppervlak” beslaan. Dat betekent niet dat het persé een containerbegrip moet zijn zoals “de aarde”, maar je moet er (zelf) veel omheen kunnen zien. Dit vereist een beetje creativiteit van je. Ik zal een voorbeeld geven, denk maar eens mee. Laten we het thema “de aardappel” kiezen. De aardappel an sich is maar een klein ding, maar wanneer je er vragen over gaat stellen openen zich ineens heel veel deuren richting allerlei mogelijke leergebieden. Kijk maar eens:

Hoe groeit de aardappel? Welke voedingsstoffen bevat het? Waar komt de aardappel vandaan? Wat groeit daar nog meer? Hoe komt de aardappel in Nederland terecht? Hoe heeft de aardappel zich in Nederland ontwikkeld? Wat kun je van de aardappel maken?  

Deze schil van vragen zit nog erg dicht op het onderwerp: de aardappel. Maar vanuit die schil van vragen kunnen we allerlei richtingen op. We kunnen bijvoorbeeld leren over het continent van herkomst: historie (geschiedkundig), economische staat heden & topografisch (aardrijkskundig), flora/fauna (natuurkundig). We kunnen kijken naar het groeiproces van knolgewassen en deze bijvoorbeeld vergelijken met bolgewassen en kruiden. We kunnen het schilderij van Van Gogh (De Aardappeleters) gebruiken bij verdiepingen over de Nederlandse schilderkunst en zelf aan de slag met de
schildertechnieken die Van Gogh hanteerde. Zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan, maar ik denk dat je de strekking wel vat. In deze “schil” zijn we nog steeds bezig met het thema “Aardappel” maar we leggen grotere verbanden en koppelen deze aan het inhoudelijke leeraanbod voor onze leerlingen.

Een hulpmiddel

Zelf vind ik in dit stadium het maken van een mindmap erg helpend. Het geeft me overzicht in mijn creatieve denkproces. Er ligt voorlopig nog niets vast; alles kan en mag nog. Pas in een volgende fase ga ik inzoomen op leerdoelen. Voor deze fase is het echter wel ontzettend fijn dat ik weet dat de uiteenzetting en vragen die ik hierboven gaf (over de aardappel) qua leerinhoud goed zou passen bij groep 7/8. Kan het thema aardappel dan niet bij de onderbouw? Zeker wel! We stellen dan iets andere leervragen of werken de gestelde leervragen zo uit dat het allemaal “wat dichter bij huis blijft”.

IMG_5479

Thema’s bedenken samen met je leerlingen

De betrokkenheid van de leerlingen vergroot je nóg meer wanneer je hen een aandeel geeft in dit proces van bedenken en vragen stellen. Ideeën voor nieuwe thema’s kunnen de kinderen bijvoorbeeld opschrijven en in een themapot gooien of op een ideeënmuur plaatsen. Je kunt klassikaal brainstormen over een thema of de uitwerking van een thema. Je kunt aansluiten bij iets dat actueel is op dat moment voor de kinderen en hen betrekken bij het opzetten van je thema.

In de volgende blog zal ik uitleggen hoe ik de koppeling maak tussen het gekozen thema, de gekoppelde leerinhoud enerzijds en de leerdoelen aan de andere kant. Ook zal ik je uitleggen hoe ik dit allemaal administreer en bijhoud. Ik hoop dat ik je hiermee kan inspireren en helpen om weer in je kracht te komen staan als leerkracht. Onderwijs maak je samen!

* Klik hier om naar een pagina over verhalend ontwerpen te gaan.